Αποχαιρετισμός στη Θρησκευτική Πίστη

Συνεχίζοντας στο μοτίβο που ξεκίνησε το φιλικό ιστολόγιο SFrang

Μεγάλωσα σε οικογένεια (μπαμπάς και μαμά) πλήρως ορθολογιστική μεν, η οποία δεν εκδηλώνονταν δε! Η μητέρα μου ιδίως, όπως την κρίνω ως ενήλικος, έδειχνε ανέκαθεν έναν αδικαιολόγητο σεβασμό στην πίστη των άλλων, όπου ο πραγματικά πιστός ήταν κάτι το πολύ καλό, αν και η ίδια δεν πίστευε στο αντικείμενο της πίστης του. Ο πατέρας μου ήταν απλώς ο ήρεμος άνθρωπος ο οποίος ποτέ δεν συγκινήθηκε από το υπερφυσικό οποιασδήποτε μορφής, αλλά και ποτέ δεν το χλεύασε ανοικτά. Το ευρύτερο οικογενειακό μου περιβάλλον ήταν μάλλον ήπια θρησκευόμενο.

Ο πατέρας μου και η μητέρα μου, καθηγητές φυσικοί στη μέση εκπαίδευση και οι δύο, προσπάθησαν από πολύ νωρίς να μου εμφυσήσουν το σεβασμό απέναντι στους δασκάλους μου και την αγάπη για την απόκτηση γνώσεων. Γνώσεις τις οποίες μάλιστα έβλεπα να εφαρμόζονται με τη μορφή παιχνιδιού μπροστά στα παιδικά μου μάτια από τον πατέρα μου, ο οποίος δεν έχανε ευκαιρία να μου δείχνει στην πράξη αυτά τα οποία συζητούσαμε στη θεωρία. Όταν για παράδειγμα ρώτησα πώς πετούν τα αεροπλάνα, στην ηλικία περίπου των έξι ετών, η όλη εξήγηση έλαβε χώρα πάνω σε μια κόλλα χαρτί με κάποια απλούστατα σχέδια αεροδυναμικής και στη συνέχεια με την κατασκευή ενός αυτοσχέδιου ελικόπτερου. Ένα σύρμα διπλωμένο σε πλεξούδα, μία έλικα – κομμένο έλασμα από τον πάτο ενός τενεκέ, η οποία τρυπήθηκε στη μέση ώστε να ανεβοκατεβαίνει στριφογυρίζοντας πάνω στη συρμάτινη πλεξούδα, το κατάλληλο βήμα στην έλικα με την αντίστοιχη φυσική εξήγηση και στη συνέχεια η εκτόξευση της έλικας από το δικό μου χέρι, καθώς την τραβούσα με δύναμη προς τα πάνω από τη συρμάτινη βάση του! Μαθησιακός οργασμός!!!

Ο συνδυασμός βέβαια του σεβασμού στους δασκάλους από τη μία, και της μη διάθεσης των γονιών μου να με προϊδεάσουν για τα της θρησκείας απ' την άλλη, είχε ως συνέπεια να περάσω από μια χαλαρή φάση πίστης στο θεό, αφού το μάθημα των θρησκευτικών, όπως και τα υπόλοιπα μαθήματα, προέρχονταν από την αξιοσέβαστη πλευρά των εκπαιδευτικών. Τα θρησκευτικά για τον Δράκο του Schrodinger αποτέλεσαν ένα εξαιρετικό φαντασιακό διήγημα, και ιδίως τα περιεχόμενα της Παλαιάς Διαθήκης τα οποία κουβαλάνε λιγάκι από την περιπέτεια και την παραδοξολογία των παιδικών παραμυθιών. Κατακλυσμοί από τους οποίους σώζονται τα ζωάκια (η γαζέλα παρέα με το λιοντάρι) που φορτώθηκαν σε ένα πλοίο, θάλασσες που ανοίγουν στα δύο για να περάσουν οι κυνηγημένοι, προφήτες οι οποίοι ταξίδευαν μέσα στην κοιλιά ενός κήτους προσευχόμενοι και σώθηκαν, ένας παντοδύναμος τύπος στον ουρανό ο οποίος εξολοθρεύει τους κακούς και διάφορα άλλα τα οποία θα μπορούσαν να γυριστούν κάλλιστα σε ταινία (χμμ, γυρίστηκαν τώρα που το σκέπτομαι). Η εικόνα πάντως αυτού του παντοδύναμου τύπου κάπου εκεί ψηλά άρχισε να στοιχειώνει ορισμένες φορές την παιδική ανεμελιά...

Σε Βλέπω

Ψέματα! Ποιο παιδάκι δεν έχει μπει στη διαδικασία να πει ψέματα μια στο τόσο, έστω για πλάκα; Κανένα. Και ο Δράκος του Schrodinger δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Αταξίες! Ααα, η πεμπτουσία της παιδικής διασκέδασης, τόσο φυσιολογικό και τόσο αναγκαίο. Ζήλεια! Αυτή η καινούρια μπάλα του Νικηφόρου ήταν καταπληκτική και την ήθελα για την πάρτη μου αλλά… Πώς να τη θελήσεις; Πως; Είναι και αυτός ο παντοδύναμος τύπος που κοιτάει τα πάντα από ψηλά και τιμωρεί ανάλογα! Είναι ο θεός ή μάλλον, ο Θεός (πρέπει να τον γράφουμε με κεφαλαίο Θήτα γιατί αλλιώς εκνευρίζεται) που μας βλέπει ό,τι και αν κάνουμε αλλά και ό,τι κι αν δεν κάνουμε. Ακόμα και να σκεφτούμε κάτι, εκείνος το γνωρίζει. Και όχι μόνο θα μας τιμωρήσει, αλλά θα τα φανερώσει όλα, και τα σώψυχα μας ακόμα, κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Εεε καλά, θα είμαι καλό παιδί μέχρι τότε αλλά και πάλι… δύσβατος ο δρόμος για την ευτυχία. Πολλά εμπόδια, ανεξήγητα εμπόδια αλλά η πληροφορία ασφαλής. Αφού προέρχεται από τους αξιοσέβαστους δάσκαλους!!! Και ο Θεός βλέπει, βλέπει αδιάκοπα αλλά δεν επιτρέπεται να δυσφορήσεις γιατί και αυτό θα το καταλάβει!

Συμπυκνωμένο το βραχυκύκλωμα του παιδικού μυαλού στην προηγούμενη παράγραφο, οπότε μπορεί και να φαίνεται λιγάκι βαρύ. Αλλά δεν ήταν! Γιατί η αλήθεια είναι ότι όταν η επαφή σου με τη θρησκεία εξαντλείται μονάχα στις ώρες των θρησκευτικών και δεν συνοδεύεται από τη γονική επαλήθευση, η παιδική ξεγνοιασιά κερδίζει τις περισσότερες μάχες. Απλά υπάρχουν πάντοτε στιγμές αμφιβολίας, στιγμές μη γόνιμης αμφιβολίας. Τι είναι η γόνιμη αμφιβολία; Δεν πρέπει να πλησιάσω το χέρι μου στο μάτι της κουζίνας! Γιατί; Μα γιατί θα καώ. Και φυσικά η αίσθηση του καψίματος μόνο ευχάριστη δεν είναι. Παράδειγμα μη γόνιμης αμφιβολίας; Δεν πρέπει να ζηλεύω την μπάλα του Νικηφόρου! Γιατί; Έτσι, το απαγορεύει ο Θεός! (χαμηλόφωνα: ναι, αλλά είναι υπέροχη!)

Κατακρήμνιση

Και έτσι, ένα ωραίο απογευματάκι, μετά από το σχολείο και τον μεσημεριανό ύπνο, βρέθηκα ξαφνικά μπροστά στον πατέρα μου να διηγούμαι την καινούρια ιστοριούλα που μάθαμε στα θρησκευτικά για τη φλεγόμενη βάτο (ένα ακόμα παντελώς άχρηστο θαύμα). Και όπως ανέλυα ενθουσιωδώς όλες τις καταπληκτικές πτυχές αυτής της ιστορίας, ξαφνικά άκουσα τον πατέρα μου, ήπια και μάλλον αδιάφορα, να εκστομίζει το απίθανο:

- Χμμ, εγώ δεν τα πιστεύω αυτά!

Δεν τα πιστεύει; Απίστευτο! Μα τότε…

- Δεν τα πιστεύεις; Δηλαδή δεν πιστεύεις στον Θεό;

(ήρεμα, σταθερά και σίγουρα)

- Όχι!

Όχι;;; Ο μπαμπάς μου; Αυτός ο παντοδύναμος τύπος μέσα στην οικογένεια, αυτός που γνωρίζει και μου εξηγεί τόσα πράγματα, αυτός στον οποίον γνωρίζω ότι μπορώ να στραφώ ανά πάσα στιγμή για τις επιθυμίες μου, τα παράπονα μου, τις ανάγκες μου, την αγάπη και τη στοργή, το γέλιο και για τη χαρά, αυτός ο οποίος δεν είναι απλώς μια εικασία αλλά εδώ μπροστά μου ολοζώντανος και συνεχώς επαληθευόμενος, δεν πιστεύει στον θεό (με μικρό πλέον το θήτα);

Έχουν περάσει πολλά χρόνια και δεν μπορώ να είμαι και 100% σίγουρος για τη χρονική διάρκεια μέσα στην οποία συντελέστηκε η μεταστροφή μου, αλλά θυμάμαι αχνά πως διήρκεσε μονάχα κάποια δευτερόλεπτα μετά από εκείνο το ήρεμο "Όχι" του πατέρα μου. Και η μετάβασή μου από την χαλαρή πίστη στον ορθολογισμό και την αθεΐα έλαβε χώρα όχι μέσα από την κατήχηση, αλλά μέσα από μια ευρύτερη και συνεπή στάση ζωής! Ο καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, ο μπαμπάς μου, ο οποίος θεμελίωνε σταθερά πάνω στην κεκτημένη γνώση οτιδήποτε μου μάθαινε, άφησε για πρώτη φορά ακάλυπτη κάποια αξιοσέβαστη διδασκαλία, τη διδασκαλία που δεν αποδεικνύει, αλλά διατυπώνει αρλούμπες απαιτώντας πίστη. Ο θεός κατακρημνίστηκε από τον ουράνιο θρόνο του υποκύπτοντας στη βαρύτητα, όχι με πάταγο, αλλά με ένα υπόκωφο και κωμικό "μπουφ", όπως αυτό που ακούγεται όταν το κογιότ της Warner Bros καταλήγει στον πάτο του κάνυον μετά από κάθε αποτυχημένη του ενέδρα.

Οι ηλίθιες ερωτήσεις απαντώνται με ηλίθιες απαντήσεις!

Από εκείνη τη μέρα και μετά, πολλά πράγματα μπήκαν στη θέση τους. Οι σκέψεις και οι πράξεις δεν ποινικοποιήθηκαν ποτέ ξανά, παρά μόνο όταν το αποτέλεσμά τους προδιαγράφονταν αποδεδειγμένα κακό! Το κακό απέκτησε υπόσταση βάσει του αποτελέσματος και όχι εξαιτίας των προσταγών κάποιας παρανοϊκής ανώτερης δύναμης, η οποία αποφάσισε να δώσει στο αμάρτημα της προφοράς του ονόματος του θεού την ίδια βαρύτητα με το αμάρτημα του φόνου. Η θλίψη, η οργή, η απελπισία, η στεναχώρια και η απογοήτευση είναι συναισθήματα αρνητικά. Όποια δική μας πράξη προκαλεί τέτοια συναισθήματα είναι κακή. Και αυτό οδηγεί στην έννοια της προσωπικής ευθύνης. Όταν οι πράξεις μας από την άλλη προκαλούν χαρά, γέλιο, ευχαρίστηση, γενικότερη ευφορία, τότε οι πράξεις μας είναι καλές. Τόσο απλά. Όταν κάποιες πράξεις μας προκαλούν σε κάποιους χαρά και σε κάποιους λύπη, τότε είναι η ώρα για σκέψη, γιατί ακριβώς στη ζωή τα πράγματα δεν είναι ποτέ άσπρα ή μαύρα. Σκέψη, σεβασμός, προσπάθεια, αυτενέργεια, διάθεση για γνώση! Απτές εγγυήσεις για μια καλύτερη ζωή.

Κάπως έτσι πραγματοποιήθηκε ο δικός μου αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη. Και φυσικά εγείρεται το ερώτημα, γιατί θα έπρεπε να ενδιαφέρει αυτό τους πιστούς; Χμμ, τα πράγματα είναι μάλλον απλά. Θα βρουν σημαντικό ενδιαφέρον οι πιστοί, αρκεί να θέσουν για μια φορά στον εαυτό τους τις σωστές ερωτήσεις. Αν η ηλίθια ερώτηση, μέσα στον θαυμαστό και πολύπλοκο κόσμο μας, είναι:

Ποια είναι η μονολεκτική απάντηση στη ζωή, το σύμπαν και γενικότερα τα πάντα;

…τότε η απάντηση γι' αυτούς είναι σίγουρα ο θεός! Αν και το 42 του Douglas Adams τυγχάνει πλέον και επίσημης στήριξης: the answer to life the universe and everything.

Αν όμως η αντίστοιχη ερώτηση γίνει:

Βελτιώθηκε καθόλου η ζωή σας από την πίστη σας στο θεό; (Χαρήκατε περισσότερα πράγματα στη ζωή σας; Κάνατε περισσότερους φίλους; Χαμογελάσατε περισσότερο; Αποκτήσατε περισσότερες γνώσεις; Απαλλαγήκατε από την αρρώστια; Απαλλαγήκατε από το φόβο του θανάτου; Ερωτευθήκατε; Χαρήκατε τον έρωτα;)

Χεχε! Τότε νομίζω ότι οι αποχαιρετισμοί στη θρησκευτική πίστη θα είναι πλέον ο κανόνας και όχι η εξαίρεση!!!