Και καθώς το 2011 βγαίνει σιγά σιγά, έχοντας αφήσει στο στόμα των περισσότερων τη στυφή γεύση του σοκ, μια αποτίμηση της τρέχουσας κατάστασης έχει ως εξής! Το αβέβαιο μέλλον είναι πλέον το μόνο βέβαιο και προ των πυλών και η κεκτημένη γνώση στα της πολιτικής και της οικονομίας υπολείπεται τόσο πολύ σε σχέση με τις υπόλοιπες επιστήμες και έχει τόσο μηδενικές ικανότητες πρόβλεψης, ώστε αρχίζει και καθίσταται βέβηλος ο χαρακτηρισμός κάποιου οικονομολόγου ως επιστήμονα. Και αυτοί που υφίστανται τις συνέπειες; Το συντριπτικό τους σύνολο βρίσκεται παγιδευμένο ανάμεσα στο αναμάσημα έτοιμων λύσεων και στο ενστικτώδες πάγωμα κάτω από καταστάσεις πανικού. Λύσεις πολλαπλά αποτυχημένες στην εφαρμογή τους και συνεπώς άχρηστες στην πρώτη περίπτωση! Παγωμάρα και ακινησία προερχόμενη από το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου στη δεύτερη περίπτωση, πρωτόγονο και εξελικτικό απομεινάρι της πορείας μας μέσα στο χρόνο, το οποίο ήταν χρήσιμο σε παλαιότερες καταστάσεις κινδύνου (τότε που έπρεπε να μείνεις ακίνητος προκειμένου να μην σε εντοπίσει ο θηρευτής σου), είναι όμως παντελώς άχρηστο ως αντίδραση στην παγκόσμια κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος σήμερα! Και το αγωνιώδες ερώτημα παραμένει:
- Ποιος φταίει;
- Λάθος! Δεν είναι αυτό το κρίσιμο ερώτημα. Την ώρα που ένα ποτήρι βρίσκεται στην άκρη του τραπεζιού έτοιμο να πέσει και να γίνει θρύψαλα, δεν ενδιαφέρει ποιος το έβαλε εκεί αλλά ποιος και πως θα το επιστρέψει στη θέση του! "Παραλάβαμε χάος" και "αυτός ο ειδικός φρουρός προσελήφθη από τη δική σας κυβέρνηση"... Σου θυμίζουν μερικούς από τους παντελώς άχρηστους πολιτικούς μας που αδυνατούν να σηκώσουν το ρημάδι το χέρι τους και να επιστρέψουν το ποτήρι στη θέση του; Αν ναι, ας πάμε στη σωστή ερώτηση.
- ΟΚ, τι κάνουμε τώρα;
- Ααα να γεια σου! Αυτό θα αποπειραθώ να απαντήσω στις παρακάτω αράδες, κατά το δυνατόν εκλαϊκευμένα, τονίζοντας πάντως ότι δεν έχω (και δεν θα μπορούσα να έχω) την πλήρη λύση αλλά (πιστεύω ότι) μπορώ να παρουσιάσω τον ενδεδειγμένο τρόπο σκέψης και διερεύνησης λύσεων.
Ξεκινώντας την αποδόμηση...
1. Δεν υπάρχουν Πηγές ή Καταβόθρες Αγαθών ή/και Χρημάτων
Τα αγαθά και οι υπηρεσίες παράγονται από ανθρώπους και καταναλώνονται από ανθρώπους. Δεν υπάρχει κάποια μαγική πηγή η οποία να τροφοδοτεί με αγαθά το παγκόσμιο σύστημα. Παρομοίως, δεν υπάρχει και κάποια μαύρη τρύπα που να αφαιρεί αγαθά από το παγκόσμιο σύστημα. Προεκτείνοντας τον συλλογισμό, εφόσον το χρήμα είναι απλώς μια μονάδα μέτρησης της αξίας των αγαθών για την διευκόλυνση των συναλλαγών, δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη μαγική πηγή χρήματος. Με αριθμητικό παράδειγμα, αν η αξία του συνόλου των αγαθών παγκοσμίως αποτιμάται στα 1000 ευρώ (είπαμε, αριθμητικό παράδειγμα), είναι άνευ νοήματος η ύπαρξη 1010 ευρώ αφού τα 10 ευρώ επιπλέον δεν έχουν αντίκρισμα. Και φυσικά δεν μπορείς να τα φας, δεν μπορείς να τα πιεις, αν είναι χάρτινα μπορείς ίσως να τα κάψεις για να ζεσταθείς (χωρίς ιδιαίτερη απόδοση βέβαια) και στην χοντρή ανάγκη μπορείς ίσως να τα χρησιμοποιήσεις στην τουαλέτα!
2. Ισχύει η Αρχή Διατήρησης των Αγαθών
Εφόσον δεν υπάρχουν πηγές ή καταβόθρες αγαθών ή/και χρημάτων στο κλειστό σύστημα της παγκόσμιας οικονομίας, ο αριθμός των αγαθών διατηρείται. Φυσικά δεν είναι τόσο απλό το θέμα στην διαπίστωση του όπως οι αντίστοιχες αρχές της διατήρησης στη φυσική, αλλά το γενικότερο νόημα είναι ότι στο σχετιζόμενο σύστημα πληθυσμών του πλανήτη μας, όταν κάποιος καταναλώνει περισσότερο, κάποιος άλλος δεν έχει να καταναλώσει τα απαραίτητα. Με πιο απλά λόγια, η επιπλέον μπουκιά που τρώμε βγαίνει από το στόμα κάποιου άλλου. Και τα παραπανίσια χρήματα που κερδίζουμε, χάνονται επίσης από τον ιδρώτα κάποιου άλλου.
Μια συνέπεια των ανωτέρω είναι η εξής: Εφόσον τα χρήματα είναι εικονικά αγαθά και όχι αυθύπαρκτα, συγκριτικά π.χ. με την πατάτα, το ψυγείο και το αυτοκίνητο, είναι λογικό ότι η αύξηση της παραγωγής τους θα οδηγεί σε μείωση της αξίας τους. Φανταστείτε τα χρήματα ως δοχεία μεταφοράς αγαθών σε υγρή μορφή. Όσο περισσότερα τα δοχεία, τόσο λιγότερο θα γεμίσουν από το υπάρχον υγρό.
- Πουλάω 10 τουρμπίνια!
- Πόσο κάνουν;
- 100 ευρώ.
- Θα σου δώσω 200 ευρώ, για να μου πουλήσεις 20 τουρμπίνια!
- Εγώ μόνο 10 τουρμπίνια έχω.
Και κάπως έτσι τα 100, τα 200 και τα 10000 ευρώ έχουν την ίδια ακριβώς αξία, όταν δεν υπάρχει το αντίστοιχο αντίκρισμα!
3. Ανισότητες = Απλή Αρμονική Ταλάντωση
Η φύση αρέσκεται να κινείται πάνω σε ημιτονοειδείς καμπύλες. Δηλαδή όλα τα μεγέθη στη φύση συνήθως έχουν τα πάνω τους και τα κάτω τους. Όπου προκύπτουν ανισότητες, η φύση τείνει να τις αναιρεί. Όσο πιο μεγάλες οι ανισότητες, τόσο πιο βίαιη και έντονη η επαναφορά τους στο μέσο όρο. Το μοντέλο ακολουθεί ευλαβικά την απλή αρμονική ταλάντωση του ελατηρίου. Όσο περισσότερο τραβάμε το ελατήριο απομακρύνοντας το από την αρχική του θέση, τόσο πιο βίαια ξεκινάει την κίνηση της επαναφοράς του σε αυτήν. Τα παραδείγματα της φύσης είναι αναρίθμητα. Χαμηλή βαρομετρική πίεση στην περιοχή μας, υψηλότερη στις γύρω περιοχές. Άρα βαρομετρικό χαμηλό στην περιοχή μας, το τυπικό σύστημα της κακοκαιρίας. Μαντέψτε που έχουμε πιο βίαια και καταστροφικά φαινόμενα! Στους πολύ ισχυρούς ανέμους στο Αιγαίο, λόγω ενός χαμηλού βαρομετρικού που μας επισκέπτεται από δυτικά, με διαφορά πίεσης 16 mbar μεταξύ Θεσσαλονίκης και Ρόδου, ή σε ένα ισχυρότατο tornado των χαμηλών γεωγραφικών πλατών με διαφορά πίεσης 100 mbar μέσα σε μια ακτίνα 300 μόλις μέτρων;
Πως σχετίζεται αυτό με την παγκόσμια οικονομία; Απλούστατα, όσο περισσότερη χλιδή απολαμβάνουμε συγκριτικά με το μέσο όρο, τόσο μεγαλύτερο ποσοστό αγαθών αφαιρούμε από τους υπόλοιπους και τόσο περισσότερους εχθρούς δημιουργούμε. Και όσο πιο εχθρικό το περιβάλλον μας, τόσο πιο βίαια θα μας επαναφέρει στον μέσο όρο. Νομοτελειακά. Αν υποστηρίζω αυτήν την έχθρα; Η απάντηση είναι αδιάφορη αφού εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με το τι υποστηρίζει ο καθένας μας, αλλά με μια απλή διαπίστωση. Έτσι λειτουργεί η φύση και καλά θα κάνουμε να το δεχτούμε.
Ευημερία λοιπόν του ατόμου εις βάρος του συνόλου, ή ευημερία του ατόμου δια μέσου της ευημερίας του συνόλου; Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, αν το δούμε καθαρά εγωιστικά, επιδιώκοντας για την πάρτη μας έναν συνδυασμό από ευνοϊκά αλλά και βιώσιμα αποτελέσματα, αποδεκτά από τη φύση, η δεύτερη πρόταση είναι μονόδρομος. Είναι ένα επαναλαμβανόμενο δίλημμα του φυλακισμένου, στο οποίο τα καλά παιδιά έχουν την κακή συνήθεια να επικρατούν. Και ο ηλίθιος που αρνείται να το καταλάβει, είναι αυτός που θα προτιμήσει τον παράλογο πλουτισμό μέσα στον γυάλινο πύργο του και υπό τη μόνιμη προστασία μπράβων, από μια άνετη και απροβλημάτιστη ζωή όπου θα κοιμάται το μεσημέρι στο σπίτι του με ανοικτές τις μπαλκονόπορτες, την ίδια ώρα που το δεκάχρονο παιδί του θα παίζει ανέμελο και χαμογελαστό με τις ώρες στη γειτονιά μαζί με τα άλλα παιδάκια.
Γιατί καταρρέει λοιπόν στις μέρες μας ένα παγκόσμιο σύστημα στηριγμένο στην κατανάλωση; Επειδή ακριβώς ο παράλογος πλουτισμός των λίγων έγινε εις βάρος του συνόλου και μ’ αυτόν τον τρόπο αφαιρέθηκε από το σύνολο η δυνατότητα να καταναλώνει. Οι πλούσιοι απομακρύνθηκαν πολύ από τους φτωχούς, τραβώντας στα άκρα το εικονικό ελατήριο της παγκόσμιας οικονομίας, το οποίο (ξεκινάει να) επαναφέρει πλέον βίαια την ανισότητα σε καταστάσεις ισορροπίας.
4. Η Ανθρώπινη Επιθυμία ως ο Μέγας Ρυθμιστής
- Ο Λυκούργος και ο Βρασίδας έχουν τα μαγαζάκια τους ο ένας απέναντι από τον άλλον και μαγειρεύουν και πουλάνε μπάμιες. Προμηθεύονται ακριβώς τα ίδια υλικά από τον ίδιο προμηθευτή και αφιερώνουν τις ίδιες ώρες. Ο Λυκούργος είναι ένας μέτριος μάγειρας και ο Βρασίδας ο καλύτερος της χώρας. Πόσο πρέπει να πωλούνται οι μπάμιες στο μαγειρείο του Λυκούργου και πόσο στου Βρασίδα;
- Η αριστερή θεώρηση λέει ότι η τιμή πρέπει να είναι η ίδια και στις δύο περιπτώσεις. Όχι ανισότητες για την ίδια ενσωματωμένη εργασία!
- Και τι γίνεται στην περίπτωση που ο Βρασίδας θέλει να εξαργυρώσει το ταλέντο του και να χρεώνει περισσότερο;
- Του το απαγορεύουμε γιατί αυτό είναι κερδοσκοπία!
- Ωραία μέχρι εδώ! Θα παραβλέψουμε το γεγονός ότι η κερδοσκοπία είναι συνυφασμένη με τη φύση του ανθρώπου και θα ασχοληθούμε με ένα άλλο ερώτημα. Τι προτιμάς να φας για μεσημεριανό, τις πιο νόστιμες μπάμιες που έχεις φάει στη ζωή σου ή να τις φας σχετικά άνοστες με το ίδιο κόστος;
- Μα φυσικά τις πιο νόστιμες!
- Κοίταξε να δεις σύμπτωση, το ίδιο προτιμούνε όλοι στη γειτονιά και τελικά όλοι μπαίνουν στου Βρασίδα. Και τι θα κάνει τελικά ο Λυκούργος; Θα το κλείσει το μαγαζί και θα αλλάξει επάγγελμα; Κάθε επάγγελμα θα έχει χώρο μόνο για έναν; Τον καλύτερο;;; Ή θα του επιτρέψουμε να κατεβάσει τις τιμές για να πάρει και αυτός πελάτες; Αλλά έτσι δημιουργούμε ουσιαστικά την ίδια ανισότητα που απαγορεύσαμε στον Βρασίδα.
- Το βρήκα, θα απαγορεύσουμε την ανθρώπινη επιθυμία! Ο κόσμος να πάψει να θέλει. Και να πηγαίνει να τρώει υποχρεωτικά μια στον έναν και μια στον άλλον... (διακοπή για διαφημίσεις)
Μπορούμε να αγνοήσουμε την ανθρώπινη επιθυμία; Σίγουρα όχι! Οι ανισότητες είναι υπαρκτές και όπως η φύση τείνει να τις αναιρέσει, έτσι αυτές δημιουργούνται αυθόρμητα κάθε φορά που συναντάμε τον συγκριτικό βαθμό. Ανθεκτικότερο, νοστιμότερο, ομορφότερη και ικανότερος. Έννοιες ικανές να πυροδοτήσουν την επιθυμία μας, ακόμα και αν αναφέρονται σε πράγματα πέρα από τις ανάγκες μας. Όποιος έχει απολαύσει ένα καλό κόκκινο κρασί σε καταφύγιο, δίπλα από το τζάκι, με καλή παρέα, ιστορίες, ανέκδοτα και πολύ γέλιο, την ώρα που λυσσομανούσε έξω η χιονοθύελλα, ξέρει πολύ καλά τι εννοώ. Όποιος, όντας άθεος, έμεινε για μιάμιση ώρα μαγεμένος σε καθολική εκκλησία στο ανατολικό Βερολίνο να απολαμβάνει στο εκκλησιαστικό όργανο έργα του Μπαχ, επίσης ξέρει πολύ καλά τι εννοώ. Δεν τα χρειαζόμαστε όλα αυτά για να ζήσουμε, αλλά είναι υπέροχα! Και τα θέλουμε. Και δεν υπάρχει τίποτα κακό σ’ αυτό.
Οι επιθυμίες μας λοιπόν, αν και λιγότερο σημαντικές, πορεύονται δίπλα στις ανάγκες μας. Έτσι λειτουργεί η φύση και καλά θα κάνουμε να το δεχτούμε. Κάθε φορά που θα τρώει κάποιος ένα κομμάτι κρέας για να καλύψει τις διατροφικές του ανάγκες, αν αυτό είναι νόστιμο, θα επιθυμεί να φάει και δεύτερο έστω κι αν δεν πεινάει. Όταν η επιθυμία αυτή θα συνδυάζεται με την κατάλληλη ευκαιρία, πάντοτε κάποιος θα προσπαθεί "να βγει από πάνω". Και η αλήθεια είναι ότι αν κάποιος προσπαθεί να χαλιναγωγήσει τις επιθυμίες σας, είναι μάλλον γιατί διακατέχεται ο ίδιος από αχαλίνωτες επιθυμίες. Οι θρησκευτικοί και πολιτικοί ηγέτες είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα των ιδιοτελών επιθυμιοδαμαστών!
Και κάτι τελευταίο πάνω στον συγκριτικό βαθμό! Πρέπει να απολαμβάνουν οικονομικής αναγνώρισης οι ικανότητες και οι δεξιότητες; Πρέπει να πληρώνεται περισσότερο ο καλύτερος γιατρός, ο καλύτερος τσελίστας και ο καλύτερος χημικός; Κρίνοντας από τον, δομημένο πάνω στον ανταγωνισμό, δυτικό πολιτισμό και τις αρρώστιες που έχει εξαλείψει, την επιτυχία του στην μόρφωση και την κουλτούρα και τον σεβασμό του στα ανθρώπινα δικαιώματα, νομίζω ότι μπορούμε με ασφάλεια να αποφανθούμε ότι ο ανταγωνισμός συνεπάγεται πρόοδο. Πόσο περισσότερο πρέπει να πληρώνεται όμως κάποιος ώστε να μην μιλάμε στο τέλος για φαινόμενα αισχροκέρδειας; Η απάντηση είναι σχετικά απλή! Ας αποφασίσει ο καθένας ελεύθερα αν και κατά πόσο θέλει να πληρώνει αυτά που του ζητάει ο άλλος. Αυτό προϋποθέτει βέβαια ικανότητα λήψης αποφάσεων το οποίο ισοδυναμεί με ουσιαστική ενηλικίωση. Αλλά με το συγκεκριμένο θέμα θα ασχοληθούμε παρακάτω.
5. Η Πρόβλεψη είναι Εξαιρετικά Δύσκολη, ιδίως όταν Αφορά το Μέλλον
Αυτονόητο; Χμμ, ο Δανός φυσικός Niels Bohr αισθάνθηκε πάντως την ανάγκη να μας το υπενθυμίσει αφού αυτός είναι ο πατέρας της ανωτέρω ρήσης! Στα της οικονομίας τώρα, είναι αλαζονικά φιλόδοξη η απόπειρα να προβλεφθούν πλήρως οι ανάγκες που καθορίζουν την αγορά αγαθών. Οι ανάγκες αυτές δεν είναι σταθερές αλλά αναπροσαρμόζονται ανάλογα με την εποχή και τις επικρατούσες συνθήκες. Άλλες ανάγκες υπήρχαν την εποχή που θέριζαν οι αρρώστιες και οι πανδημίες πριν από μερικούς αιώνες, άλλες ανάγκες την εποχή του τηλέγραφου και άλλες στη σύγχρονη εποχή της έντονης αστικοποίησης και της κατάργησης των συνόρων.
Γιατί κατέρρευσε λοιπόν παλιότερα ένα σύστημα βασισμένο σε καλές προθέσεις με προτεραιότητα την εξασφάλιση των αναγκών του ανθρώπου; Ακριβώς γιατί απέτυχε να συμπεριλάβει στην εξίσωση δύο παραμέτρους, άρρηκτα συνδεδεμένες με την ίδια μας την ανθρώπινη φύση. Πρώτον οι ανάγκες μας δεν είναι σταθερές, αλλά μεταβάλλονται δυναμικά μέσα στο χρόνο. Δεύτερον, ο άνθρωπος πέρα από τις ανάγκες του έχει και επιθυμίες και οι επιθυμίες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για ορισμένες μεγαλειώδεις εκφάνσεις της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι καλές τέχνες π.χ. δεν είναι ανάγκη αλλά επιθυμία! Και ο συνδυασμός της επιθυμίας και της ευκαιρίας; Οδηγεί στον οπορτουνισμό! Αν το εν λόγω σύστημα κατέρρευσε κάποτε εξαιτίας των οπορτουνιστών, για τον ίδιο λόγο θα καταρρεύσει και πάλι…
6. Ενηλικίωση
Ο ενήλικος άνθρωπος χαρακτηρίζεται από τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων. Οι εμπειρίες και η συσσωρευμένη γνώση παρέχουν τη δυνατότητα στον ενήλικο να θέτει τα κατάλληλα κριτήρια αξιολόγησης των εναλλακτικών επιλογών ώστε να μπορεί να προχωρήσει σε σωστές αποφάσεις. Εντούτοις, η νηπιακή και παιδική ηλικία, η περίοδος στην οποία δηλαδή αποφασίζουν άλλοι για εμάς, αφήνει τα κατάλοιπα της σε πολλούς ανθρώπους οι οποίοι τείνουν να στηρίζουν τις ενέργειες τους σε δύο πλήρως ανώριμες πεποιθήσεις:
- Κάποιος κάπου πρέπει να ξέρει την απάντηση!
- Ο γνώστης της απάντησης θα μας δώσει την απάντηση στο πιάτο, όταν του τη ζητήσουμε.
Φύγε λοιπόν από εμένα απόφαση! Ο θεός, ο ανάδρομος Ερμής ή η κορώνα και τα γράμματα θα μας βοηθήσουν πάντα να αποφασίσουμε. Ή έστω ο, κατά προσωπική του δήλωση, ειδικός! Που να μπαίνουμε στον κόπο τώρα να τον βάζουμε να τεκμηριώνει τα προσόντα του; Θέλουμε τις έτοιμες λύσεις και απεχθανόμαστε τον προβληματισμό.
Χμμμ, εκ του αποτελέσματος νομίζω ότι μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι το σημερινό πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως μόνο ειδικό δεν είναι! Στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε κυρίως με κατά προσωπική δήλωση ή κατά φαντασίαν ειδικούς, όπου η ανάδειξη τους από τον κόσμο βασίζεται περισσότερο στην αναγνωρισιμότητα και λιγότερο στην κατάθεση περγαμηνών. Αυτοεπικαλούνται την αυθεντία τους και εξαντλούνται σε προσωπικές διενέξεις και κοκορομαχίες ψάχνοντας τον φταίχτη, αποφεύγοντας συστηματικά να παρουσιάσουν λύσεις, ακριβώς επειδή δεν γνωρίζουν. Οι δε πραγματικοί ειδικοί απαξιώνονται πλήρως την ίδια στιγμή που θεοποιούνται "οι διαχρονικές απόψεις" παλαιότερων ειδικών. Marx, Keynes και Friedman σίγουρα έβαλαν το λιθαράκι τους προσφέροντας στην παγκόσμια οικονομικοπολιτική γνώση! Θυμηθείτε όμως ότι πρώτον απάντησαν σε ερωτήματα και ανάγκες της εποχής τους και δεύτερον λιθαράκι δεν σημαίνει αναγκαστικά οικοδόμημα.
Ζούμε σε μια εποχή όπου σηματοδοτείται το τέλος της αθωότητας. Δεν υπάρχουν έτοιμες σκέψεις – πακέτα λύσεων και ο ενήλικας πρέπει να μάθει να σκέπτεται ο ίδιος, να παράγει γνώση και να απαιτεί αποδείξεις. Ο πραγματικός ενήλικας πρέπει να σταματήσει να ψάχνει κηδεμόνες. Δεν υπάρχει αυτός που ξέρει την απάντηση και μπορούμε να αράξουμε κάτω από την προστασία του. Αν υπάρχει κάποιος που ισχυρίζεται ότι γνωρίζει τις απαντήσεις, πρέπει να απαιτούμε από αυτόν να αποδεικνύει τους ισχυρισμούς του. Πως θα γίνει, από ποιον και που έχει ήδη εφαρμοστεί;
- Λεφτά υπάρχουν!
- Σοβαρά; Αφού υπάρχουν, ποιος τα έχει και με ποιον μηχανισμό θα φτάσουν από την κατοχή του στη δική μου;
...και κάπου αλλού...
- Τα προβλήματα μας θα λυθούν άμα επιστρέψουμε στη δραχμή!
- Αλήθεια; Με ποια ακριβώς διαδικασία; Τύπωμα νέου χρήματος; Που έχει εφαρμοστεί με επιτυχία η συγκεκριμένη πρακτική; Και επίσης γιατί δεν το κάνουν όλοι τότε;
7. Εντοπίζοντας τον Ειδικό
Θυμάστε το απορρυπαντικό με Τετραεντέ Μπι; Την οδοντόκρεμα με Κάλσιουμ Σι Έι;;; Η χρυσή εποχή της διαφήμισης. Όπου ο διαφημιστής στηρίζονταν σε τεχνικές έλξης της προσοχής και εντυπωσιασμού προκειμένου να περνάει τα μηνύματά του μέσω των ΜΜΕ. Όπου ΜΜΕ = Μονόδρομων Μυνημάτων Ενημέρωση! Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, η εφημερίδα και το περιοδικό αποτέλεσαν για πολλά χρόνια τους αποκλειστικούς φορείς ενημέρωσης πέρα από το κουτσομπολιό. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών; Σου μιλάν και δεν τους μιλάς. Μονόδρομη ενημέρωση! Περιορισμένη και ελεγχόμενη πρόσβαση σε αριθμητικά λίγους πομπούς πληροφορίας την ίδια στιγμή που οι δέκτες πληροφορίας αυξάνονταν εκθετικά.
Και ξαφνικά βρέθηκε στη ζωή μας το διαδίκτυο. Ένας χώρος στον οποίον ο καθένας μπορεί να πει τη γνώμη του, σε ένα φάσμα από "το κοντό του και το μακρύ του" μέχρι την επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη με πλήθος παραπομπές. Social Media και blogs και forums, στα οποία οποιοσδήποτε ισχυρισμός μπορεί να πυροδοτήσει εκτενέστατες κουβέντες σε μια αμφίδρομη και ανοικτή ενημέρωση. Ο ειδικός ελέγχεται, για να μην πω ότι ξετινάζεται. Το καλό περιεχόμενο αναγνωρίζεται και προωθείται! Και το κακό περιεχόμενο; Χαα, ας δοκιμάσει να μας παρουσιάσει κάποιος στο διαδίκτυο την οδοντόκρεμα με Κάλσιουμ Σι Έι. Πόσα λεπτά θα περάσουν μέχρι να του απαντήσει κάποιος:
- Ώστε οδοντόκρεμα με Κάλσιουμ Σι Έι; Δηλαδή Calcium με συντομογραφία στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων Ca, δηλαδή το κοινό μας ασβέστιο; Ίσα ρε καραγκιοζοπαίκτη που είναι πρωτοποριακή...
Ο καθένας λοιπόν μπορεί να πει την άποψη του στο διαδίκτυο. Άπειρες απόψεις! Ποια να πρωτοδιαλέξεις; Μα ακριβώς η ανοικτή φύση του διαδικτύου κάνει ιδιαίτερα εύκολη τη διασταύρωση των πληροφοριών. Πόσοι είναι αυτοί που υποστηρίζουν μια άποψη και πόσο αναγνωρισμένοι είναι αυτοί; Εύκολα! Γρήγορα! Όμορφα! Δημοκρατικά!
Πως βοηθάει αυτό το εργαλείο ελέγχου των ισχυρισμών στην πολιτική; Αυτονόητο! Μην εμπιστεύεστε κανέναν πολιτικό ο οποίος αρνείται να εκθέσει τις απόψεις του δημόσια στην διαδικτυακή κουβέντα. Απαξιώστε την ποδοσφαιρική του έδρα με τους βαμμένους οπαδούς, τα παραδοσιακά ΜΜΕ δηλαδή, και απαιτείστε τη συζήτηση αντί του "εποικοδομητικού μονολόγου". Οδηγείστε τον υποχρεωτικά στο αδυσώπητο φιλτράρισμα του διαδικτύου. Μία Κανέλλη δεν θα μπορούσε ποτέ να αγορεύσει και να επιχειρηματολογήσει ανορθολογιστικά εκεί όπου υπάρχει πλήθος διαβασμένων και έτοιμων να απαντήσουν...
Προτάσεις Απλές και Εφαρμόσιμες
Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος αν τα παρακάτω μπορούν να οδηγήσουν σε έξοδο από την παγκόσμια κρίση, αλλά μπορώ με βεβαιότητα να σας δώσω τη συνταγή για την γιγάντωση αυτής: Εμπιστευτείτε τα άτομα και τις πρακτικές που μας οδήγησαν εδώ, καθώς και τους μη επιβεβαιωμένους ειδήμονες!
Κατά τα άλλα η λογική υπαγορεύει τα εξής:
- Πάρτε τη ζωή στα χέρια σας! Μην παράγετε απλώς ή μεταπωλείτε αλλά προσπαθήστε να συνεισφέρετε στην παγκόσμια κεκτημένη γνώση και να αλλάξετε τον κόσμο προς το καλύτερο. Και ο κόσμος θα σας ανταμείψει!
- Επιδιώξτε το κράτος πρόνοιας ως ασφαλιστική δικλείδα για τις περιπτώσεις που δεν θα μπορείτε να πάρετε τη ζωή στα χέρια σας.
- Επιδιώξτε την ισονομία.
- Μοιραστείτε τη γνώση με όλους.
- Επιδιώξτε την ευημερία του συνόλου. Τα αγαθά απολαμβάνονται καλύτερα σε ειρηνικό παρά σε εχθρικό περιβάλλον.
- Αγαπήστε την μόρφωση και την διαρκή κατάρτιση. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να σταματάει η εκπαίδευση στο σχολείο, αν θέλετε να είσαστε πραγματικά χρήσιμοι στον συνάνθρωπό σας.
- Επιδιώξτε τον περιορισμό των κληρονομικών δικαιωμάτων στα απολύτως απαραίτητα για να ξεκινήσει κάποιος στη ζωή. Το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε η Paris Hilton είναι υπέρ-αρκετό για να την προικίσει με τα κατάλληλα εφόδια, όπως απροβλημάτιστη ανήλικη ζωή, μόρφωση και κουλτούρα, ώστε να μεγαλουργήσει στη ζωή της. Ο υπόλοιπος πλούτος του Conrad Hilton θα έπρεπε να επιστραφεί στην παγκόσμια μπάγκα και να μην αφαιρείται εσαεί από την κυκλοφορία. Όπως στερείται λογικής το να γεννιέται χρεωμένο κάποιο παιδάκι, επειδή έτυχε να γεννηθεί στην Ελλάδα, έτσι στερείται λογικής το να γεννιέται με εξασφαλισμένο μέλλον ένα άτομο που παρασιτεί σε βάρος του συνόλου.
- Το σημαντικότερο όλων! Εντοπίστε τον ειδικό που θα ενστερνιστεί και θα εφαρμόσει τα προαναφερθέντα σε επίπεδο πολιτικής. Ή που θα εφαρμόσει τη δική σας καλύτερη πρόταση. Τα εργαλεία εντοπισμού είναι πλέον διαθέσιμα σχεδόν σε όλους και όλοι έχουν χρέος να αναζητήσουν λύσεις ως ενήλικες. Η εποχή της αθωότητας του καημένου του λαού έχει περάσει ανεπιστρεπτί...
Άξιος! Άξιος!! (Διορθώθηκα)
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλά, έχεις οίστρο τελευταία... Παίρνεις οιστρογόνα;
Πλέον βεβαιώθηκα. Έχετε το κληρονομικό χάρισμα κύριε Κόμη!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε το που ξεκίνησα να διαβάζω, με έπιασε το μάτι:"ώστε αρχίζει και καθίσταται βέβηλος ο χαρακτηρισμός κάποιου οικονομολόγου ως επιστήμονα. "
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλό, καλό , το άλλο με τον Τοτό το ξέρεις;
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει άνθρωπος με IQ πάνω από 80 , που να θεωρεί τους οικονομολόγους επιστήμονες.
Το γιατί , το συζητάμε περαιτέρω , εάν κάποιος διαφωνεί.
Συνεχίζω την μελέτη του άρθρου ...
Μία απορία:
ΑπάντησηΔιαγραφή"Θα παραβλέψουμε το γεγονός ότι η κερδοσκοπία είναι συνυφασμένη με τη φύση του ανθρώπου"
Αυτό πως ακριβώς προκύπτει;
Απ΄όσο γνωρίζω, πέρα από τα "βασικά" ένστικτα του ανθρώπου ,ο άνθρωπος γίνεται ότι τον κάνει το περιβάλλον που μεγαλώνει(οικογένεια - σχολείο - κοινωνία ). Το ότι οι άνθρωποι σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό εγωιστές και δρουν με βάση το προσωπικό τους συμφέρον είναι σωστό.
Δεν πιστεύω όμως ότι σε καμία περίπτωση η κερδοσκοπία είναι εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους. Αν έχεις κάποιες πηγές, άρθρα κτλ που έχουν γίνει σε παρακαλώ δώσε ένα link γιατί ψάχνω το θέμα αρκετό καιρό.
Γενικά , το όλο θέμα, ότι οι άνθρωποι παρακινούνται από το κέρδος για να προοδεύσουν, δεν νομίζω ότι έχει σωστές βάσεις.
Πολλοί άνθρωποι ακόμα και σήμερα, κάνουν πράγματα για άλλους χωρίς το παραμικρό χρηματικό κέρδος. Από τους εθελοντές γιατρούς μέχρι τους προγραμματιστές open source κώδικά.
Αυτό που ίσως κάποιοι να θέλουν είναι η αναγνώριση της συνεισφοράς / προσφοράς τους στο σύνολο. Νομίζω λοιπόν, ότι αυτό είναι το βασικότερο κίνητρο για κάποιον, η αναγνώριση από το σύνολο. Στην σημερινή εποχή δυστυχώς έχουμε μάθει να συνδέουμε την επιτυχία με το χρήμα.
Κατά τα λοιπά , συμφωνώ πλήρως για το κομμάτι με την "Αρχή Διατήρησης Αγαθών" , κάτι που δυστυχώς αγνοούν οι οικονομολόγοι, οι οποίοι έχουν σαν αξίωμα την ανεπάρκεια των αγαθών(που σε πολλές περιπτώσεις πλέον δεν ισχύει) και τις άπειρες ανθρώπινες επιθυμίες(που ισχύει).
Τέλειο. Εξαιρετικό κείμενο. Φοβερό.
ΑπάντησηΔιαγραφή(να πω κι άλλα για να δηλώσω την απόλυτη συμφωνία μου;)
@Politis77
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν αναφέρω τις λέξεις κερδοσκοπία και αισχροκέρδεια, μήπως απαντώ στην ερώτηση σου; Συγκεκριμένα από το λεξικό των Τεγόπουλου και Φυτράκη:
αισχροκέρδια, (η) ουσ.: αθέμιτη κερδοσκοπία
Τώρα, για ποιον λόγο επιδιώκουμε το κέρδος; Αυτό είναι μάλλον γονιδιακό θέμα, και η καλύτερη παραπομπή που θα είχα να κάνω είναι Το Εγωιστικό Γονίδιο του Dawkins. Όσο για τους εθελοντές γιατρούς και τα opensource, νομίζω ότι το απάντησες εσύ συνεχίζοντας με τη φράση "χωρίς το παραμικρό χρηματικό κέρδος". Υπάρχουν και άλλου είδους κέρδη και η αλήθεια είναι ότι ο καθένας προσπαθεί να εξυπηρετήσει τα κέρδη που θεωρεί σημαντικά στη ζωή του. Αν αυτά τα κέρδη πηγάζουν από μια κοινότητα πληροφορικής που του παρέχει τα πάντα έτοιμα για το επάγγελμα του, τότε προτίθεται να συνεισφέρει και αυτός στην κοινότητα. Αν ένας εθελοντής γιατρός αισθάνεται αγαλλίαση και ψυχική ανάταση προσφέροντας τις υπηρεσίες του εκεί που δεν τις προσφέρει κανένας άλλος, πάλι το κέρδος του εξυπηρετεί, ασχέτως που το κέρδος του αυτό είναι απείρως πιο ευγενές.
Δείμε, σ' ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια για μια ακόμη φορά!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν υπονόησα ότι ο άνθρωπος μπορεί να δράσει χωρίς κέρδος, απλά χωρίς "χρηματικό" ή εγωιστικό κέρδος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπλά στάθηκα στην ιδέα της "εγγενούς αισχροκέρδιας" στο άρθρο σου.
Σε αυτό διαφώνησα, όχι στο ότι ο άνθρωπος μπορεί να λειτουργήσει χωρίς κανενός είδους κέρδους(ψυχική ανάταση , αναγνώριση της δουλειάς του κτλ.)
Απλά πιστεύω, πως η ανταγωνιστικότητα δεν είναι έμφυτη στον άνθρωπο , όπως πολλοί διατείνονται.
Θα επανέλθω στο θέμα μόλις διαβάσω την παραπομπή σου. Μόλις καμιά 500αριά σελίδες είναι!! :)
Υ.Γ. Διάβασα πρόσφατα μια μελέτη σε παιδιά έως 4 ετών και μικρά πιθήκων, και το συμπέρασμα ήταν πως τα μικρά παιδιά είχαν την τάση να συνεργαστούν, παρά να ανταγωνιστούν για την επίλυση προβλημάτων. Αντίθετα , τα μικρά των πιθήκων έδειξαν ανταγωνιστική συμπεριφορά.
Αν ξαναβρώ το Link θα το παραθέσω.
Politis77 κάθε τέτοιο link είναι θησαυρός! Θα το περιμένω με ανηπομονησία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσο για την κερδοσκοπία, το κέρδος μπορεί να διαφέρει κατά περίπτωση! Στα μικρά μπορεί να είναι μια διεκδίκηση στο ίδιο παιχνίδι. Στους μεγάλους το πράγμα πάει αναγκαστικά στα λεφτά, αφού πρέπει να αγοράσουν το αντίστοιχο παιχνίδι ή οτιδήποτε άλλο. Για να μην μιλήσουμε για ανταγωνισμό όσον αφορά το ζευγάρωμα, όπου όχι μόνο είναι έμφυτος αλλά και ιδιαίτερα έντονος. Αν τώρα στη σημερινή κοινωνία το θυληκό ψάχνει για λεφτά, μην απορείς γιατί τα ψάχνει στη συνέχεια και το αρσενικό. Ανταγωνισμός είναι η βαθύτερη αιτία, σχεδόν πάντα. Απλά ο έξυπνος αντιλαμβάνεται γρήγορα ότι μπορεί να πετύχει περισσότερα μέσα σε μη εχθρικό περιβάλλον!
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλημέρα και καλή χρονιά σε όλους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣου παραθέτω το link που είχα υποσχεθεί.
http://email.eva.mpg.de/~tomas/pdf/Warneken_cooperation_06.pdf
Ελπίζω να το βρεις ενδιαφέρον.
Το πρόβλημα που έχω με κείμενο σου είναι ότι δεν ξέρω τι να πιάσω και τι να αφήσω. Η διάγνωση μου είναι πως πάσχεις από την (καθόλου σπάνια) εξυπνακίτιδα του πρώην/νυν φοιτητή θετικών επιστημών η οποία του αποτρέπει να εξετάσει το τι συμβαίνει γύρω του :) Αυτό φιλικά και με συμπάθεια... Άλλωστε στις θετικές επιστήμες (και όχι μόνο) έχω βουτήξει και εγώ τα χέρια μου αποφεύγοντας ωστόσο να κολλήσω μεταδοτική ασθένεια της εξυπνακίτιδας (είχα εμβολιαστεί βλέπεις με γερές δόσεις φιλοσοφίας της επιστήμης)
ΑπάντησηΔιαγραφή@Epanechnikov
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναφέρεσαι στο αρχικό κείμενο φαντάζομαι, και όχι στο link που παρέθεσα εγώ.
Αν είναι τόσο χάλια όσο λες, δώσε 2-3 από τα πιο τρανταχτά λάθη , ώστε να γίνει μια κουβέντα πάνω σε αυτά.
Το να λες για κάποια άποψη "είναι λάθος", χωρίς να δίνεις κάποια αιτιολογία, είναι ο "ορισμός" της "εξυπνακίστικης" συμπεριφοράς για να χρησιμοποιήσω τον όρο σου.
Το σχόλιό μου , όπως και το δικό σου άλλωστε, χωρίς καμιά διάθεση να σε προσβάλω.
Όσο για τις φυσικές επιστήμες, εφ' όσων έχεις ασχοληθεί , πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί τις θεωρείς ασθένεια".
Το να χρησιμοποιείς την λογική για να εξάγεις συμπεράσματα και να απαιτείς αποδείξεις για κάθε θεωρία/ισχυρισμό που διατυπώνεται δεν μου φαίνεται σαν αρρώστια, αλλά σαν υγειής τρόπος σκέψης.
@Epanechnikov
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο πρόβλημα που έχεις με το κείμενο λέγεται "Get a fuckin life"! Γενικά όσοι εκτιμούν το blogging, μπαίνουν στη διαδικασία να διαβάζουν τα blog που τους αρέσουν και αγνοούν αυτά που δεν τους ενδιαφέρουν! Επίσης, όταν συναντήσουν κάτι που θεωρούν λάθος σε κάποιο blog που τους αρέσει, μπαίνουν στον κόπο να ανοίξουν μια σχετική κουβέντα. Τόσο απλά.
Εσύ από την άλλη έχεις επιλέξει να ασχολείσαι με ένα (μπορεί και περισσότερα, δεν ξέρω) blog που δεν σου αρέσει χωρίς να ανοίγεις κουβέντα για τίποτα, κάνοντας απλώς ψυχολογικές διαγνώσεις αλλά Μικρούτσικος! Δεν έχεις τίποτα καλύτερο να κάνεις ρε εμβολιασμένε;;;
@Politis77
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν είναι η πρώτη φορά του Epanechnikov! Ο τύπος βρίσκεται πάντα στις επάλξεις για να μου τραβάει το αυτί κάθε φορά που... αναπνέω!
Δράκε κι εγώ συμφωνώ απόλυτα με μια μικρή ένσταση ή διευκρίνιση χρήσιμη για... αριστερούς αναγνώστες σου. Εκεί που εξηγείς κάποια πράματα περί ανθρώπινης επιθυμίας και περί της ανάγκης να πληρώνεται καλύτερα ο καλύτερος, κλπ. αυτό που εξηγείς είναι ο πυρήνας του ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν θέλει κανείς τώρα ΚΑΙ κομμουνισμό (χεχε) πρέπει να οραματιστεί μια κοινωνία όπου... ΟΛΑ όσα λες Αντρέα έχουν πραγματοποιηθεί ΤΟΣΟ ΤΕΛΕΙΑ, ώστε οι μαμάδες έχουν πρόβλημα μην τυχόν και σκάσουν τα παιδιά από το φαί και οι θνητοί μην τυχόν και μπουκάρει ο εγκέφαλός τους από τη γνώση και χρειαστεί... ρησέτ (ΧΑΧΑΧΑ. Μια κοινωνία σοσιαλιστικής αφθονίας όπου... οι ανισότητες που υπάρχουν οφείλονται στις ορέξεις των ανθρώπων και πόσο αντέχει ο καθένας να τρώει και να απολαμβάνει.
ΚΑΝΕΙΣ δεν το είπε αυτό, βέβαια, στην Αριστερά. Ο κομμουνισμός είναι μια ουτοπική κατάσταση αφθονίας όπου τα αγαθά έχουν μηδενικό κόστος και οι ανισότητες στην κατανάλωσή τους ΔΕΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΠΙΑ ΚΑΝΕΝΑΝ. (μόνο εσύ Δράκε με καταλαλαβαίνεις σε κάτι τέτοια -χα χα χα)
Διάβασα το άρθρο δεύτερη φορά για να είμαι σίγουρος...
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο παράδειγμα των εστιατορίων που έθεσες είναι θεϊκό. Θάπρεπε να το αναφέρω σε ΚΑΘΕ κολλημένο αριστερό, ο οποίος δεν κατανοεί τη σημασία ενός τρόπου ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ της παραγωγής, που τυχαίνει εδώ να είναι η ίδια η αγορά, αλλά θα μπορούσαν να είναι και άλλες παράμετροι, π.χ. η από-τα-κάτω-προς-τα-πάνω δημοκρατική επιλογή.
Εκείνο που κρατάς από την αγορά, εδώ, είναι ακριβώς το θετικό της κομμάτι, που αφορά τη βελτιστοποίηση, ή "υγιή ανταγωνισμό". Δεν είναι κάτι ασύμβατο με σοσιαλισμό, αλλά αντίθετα πρέπει να καταστεί ΘΕΜΕΛΙΟ μιας σοσιαλιστικής αντίληψης κατάλληλης και για τον 21ο αιώνα.
Πιστεύω ότι ο τρόπος παραγωγής που είναι από τη φύση του συμβατός με αυτή τη θεώρηση, είναι ο συνεταιριστικός (ή μικρο-σοαιαλισμός). Αυτό μάλλον συμπληρώνει κι ένα κενό, κάτι που δεν αναφέρεις. Την ανάγκη για κοινωνική ιδιοκτησία ΜΕΣΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, όχι... ρούχων ή σπιτιών και άλλων αγαθών που αφορούν ποιότητα ζωής (και δεν υπάρχει κανένας λόγος να τα στερηθούν οι άνθρωποι γενικά, παρά μόνο όταν ξεπερνούν τα όρια όπως ήδη εξήγησες σε βάρος της ζωής των άλλων).
Επίσης, το σύνολο των αγαθών δεν είναι σταθερό αλλά μεταβαλλόμενο και συνήθως αυξάνει καθώς αυξάνει η παραγωγικότητα, άρα αυτό νομίζω πρέπει να το λάβεις υπ΄όψη. Φυσικά δεν αυξάνει με τον ίδιο ρυθμό όπως μια χρηματοπιστωτική φούσκα, ή το ίδιο το κεφάλαιο, οπότε πάλι δημιουργείτα το έλλειμμα που εξήγησες, σε πολύ ανορθόδοξες επισημάνσεις. (με τα 100 ή 200 ευρώ που είναι... ίδιας αξίας αν τα αγαθά αξίζουν 100, κλπ.)
Φίλε Omadeon, αυτό ακριβώς! Όταν οι κολλημένοι αριστεροί μιλάνε για κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και, χωρίς να το αντιληφθούν, κάνουν ένα τεράστιο λογικό άλμα πηδώντας από τον συναιτερισμό στο κράτος, δεν μένουν πολλά να συζητήσεις στη συνέχεια. Το μοντέλο εργοδότης - εργαζόμενος δημιουργεί προβλήματα είτε στις περιόδους των παχιών αγελάδων, όπου ο εργαζόμενος αισθάνεται μόνιμα ριγμένος, είτε σε περιόδους κρίσης όπου ο εργοδότης νιώθει τον ουρανό να τον πλακώνει με απίστευτη ανακολουθία ανάμεσα στα έσοδα και τα έξοδα. Ο συναιτερισμός από την άλλη είναι ένα άκρως δίκαιο και ευέλικτο σχήμα, το οποίο θα έχεις δει ότι συχνά πυκνά υμνεί και ο Richard Wolf. Αλλά αυτό προϋποθέτει και πάλι ενήλικες που αυτενεργούν και όχι ανήλικους που περιμένουν τη λύση από τον ουρανό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤέλος, στην τελευταία παράγραφο σου θα συμφωνήσω, αλλά όταν αναφέρομαι σε σταθερό σύνολο αγαθών, αναφέρομαι και σε μία ημιστάσιμη χρονική κατάσταση. Προφανώς, ανάλογα με τις εποχές και τις καταστάσεις, η παραγωγή αλλάζει δραματικά αυτό το σύνολο. Αλλά αν έμπαινα στη διαδικασία να αναλύσω τόσο πολύ την κάθε λεπτομέρεια, πιστεύω ότι το άρθρο απλά δεν θα μπορούσε να το διαβάσει κανένας και δικαιολογημένα θα νύσταζε από ένα σημείο και μετά.
Anyway, thanks για τις επισημάνσεις. Χαίρομαι που σου άρεσε γενικά.
Δράκε, ενδιαφέρουσες οι αναρτήσεις σου! Δεν έχω να συμπληρώσω κάτι πέραν των προλαλησάντων-ειδικά ο Omadeon με κάλυψε!
ΑπάντησηΔιαγραφή